Bangkok ni John Iremil E. Teodoro

BANGKOK nga pantat, bangkok nga santol.
Sa amo dya nga konteksto ko una nabatian ang tinaga nga “bangkok” kang gamay pa ako sa Maybato. Ang bangkok nga pantat, lain sa bis’ya nga pantat. Mas mahining ang panit kadya kag dragkël. Mas mabësëg man dya kon matuslok kaw kang tënëk kadya kang sirik na. Ang bangkok tana nga santol, dragkëlan kag mas matam-is ang kurap kang anang mga liso. Gagmay tana ang bis’ya nga santol. Wara pa ako kamaan kato nga ang Bangkok gali ang kapital kang pungsod Thailand.
Kang Agosto 24-26, nagpa-Bangkok kami ni Juliet hay kinahanglan na magpa-biometrics sa Embahada kang Sweden. Na-approve rën ang permanent resident visa na. Kang sarang-bulan lang ako gintawgan nanday Mimi kag kang bana na nga Swede nga si Jonas (Papa Nat ang tawag ni Juliet) nga kinahanglan dar-ën ko si Juliet sa Bangkok.

Daw gin-asthma ako dayon bisan pa nga all-expense paid ang biyahe nga dya. Wara ako manamian kang mga gulpiyada nga pagbiyahe. Ako ang tawo nga planado ang kabuhi. Ang mga biyahe ko—lokal man ukon internasyonal, ginaplano ko ria at least mga anëm ka bulan ukon sangka tuig gid antes. Ang mga panaw ko kadya nga 2014, kang Nobyembre pa kang nagligad nga tuig ko naplano. Ako ang travel writer nga natamadan magbiyahe. Malipayën rën ako nga kon wara ako it klase nagapakuribëng lang ako sa akën kwarto agëd magbasa, magsulat, ukon magsëlëng kang pelikula sa DVD.

Henewey, wara pa man ako ka pa-Thailand kag ikarwa ko pa lang dya nga biyahe sa abrod kundi medyo nasadyahan man ako. Tsansa ko man dya nga makapag-bonding kami ni Juliet nga kami lang hay sa Disyembre, ibël-ën rën man tana ni Mimi. Kag tsansa ko man dya nga makapahuway sa pagtudlo.

Sadya imawon si Juliet sa pagbiyahe hay buraan kabay. Sa PAL pa lang paagto sa Bangkok, nagkurisëng tana kang makita na ang sangka Buddhist monk nga nag-agi sa tubang namën kag tunog ang limëg nga namangkot, “John, andët kapay lang tana suksok na?” Sa Suvarnabhumi International Airport sa Bangkok, nasadyahan gid si Juliet hay daw mall. Daw anëm ka Robinsons Galleria nga ginsugpon-sugpon. May sangka dingding nga buta kang mga orkids nga nagapamulak kang pula, lila, kag kanaryo.

Daw Manila man lang ang Bangkok. Mas limpyo lang garing kag rakë mga tanëm sa palibot kag binit-karsada. Ang hotel namën sa sentro kang syudad sa dalan Sukhumvit nga daw Taft Avenue. May LRT man abi pero bëkët tana it gahëd ang tren kon mag-agi. Kag ano ang nasaksihan ko sa Bangkok nga ginaimahan ko sa mga Thai? Ang pagpalangga nanda kang kauglingën nga pulong. Ang Thailand lang abi ang pungsod sa South East Asia nga wara nakolonisa, at least officially, kang Europa kag Estados Unidos. Bisan ang pamaagi nanda kang pagsulat wara nadura, indi pareho kang atën mga baybayin nga nalipatan gid natën.

Ang mga karatula kag senyas sa karsada, harus puro Thai. Bisan ang Coke kag ang Sprite nanda may nakasulat sa Thai. Kag daw wara lang kananda nga kinamatis ang andang Ingles. Bëkën sanda apologetic nga indi sanda makamaan mag-Ingles. Sa airport pa lang, medyo nosebleed mamangkot. Pero handa sanda magbulig sa mga turista. Kag kuon kang mga kilala ko nga pirme sa Bangkok, wara kuno nagapangloko ang mga taxi driver. Amo lang ria garing, ang agtunan mo, dapat may naka-print out kaw kang adres nga sa Thai para ipabasa mo lang dya. Ginpakita ko lang sa drayber ang print-out kang hotel voucher namën nga gin-email kanakën ni Jonas kag wara kami madura. Medyo suwerte man kami hay si Sakka, ang taxi driver, medyo kamaan mag-Ingles hay tour guide kuno tana kato kag ang asawa na, ground crew kang PAL sa andang airport.

Amo lang ria garing, medyo makamaan lang tana mag-Ingles. Kang ginpamangkot na ako nga, “He your daughter?” nga ginatudo si Juliet, nagsabat ako nga, “No. She is the daughter of my sister. She is my niece.” Nagtango-tango tana kag maghambal nga, “Ah… Your granddaughter.” Maan. Wara rën ako nagsabat. Tamadan ako mag-eksplikar. Ti, kang gin-imawan na kami maglagaw sa Ayutthaya, ang dumaan nga syudad kang Thailand, ginapabënglan ko rën lang ang mga hambal na nga, “Your granddaughter like ride elephant,” “Your granddaughter not like food ha,” “Your granddaughter sleepy,” etsetera.
Kang ikatlo nga adlaw namën rugto kag manugpauli rën kami, nagpaabat kami kay Sakka sa amën hotel alas-otso ti aga agëd dar-ën na kami sa Ayutthaya nga sangka oras kag tënga ang karayëën sa Bangkok. Ala-sais pa sa hapon ang amën flight kag may oras pa para maglagaw. Siyempre excited si Juliet. Excited ria pirme basta may lagawan. Ako man tana, para makumpleto ang biyahe, dapat may something cultural dapat.

Pag-abot namën sa Ayutthaya, una kami nga gindara ni Sakka sa mga elepante. Siguro may sangka dosena ka mga elepante rugto nga nabayuan kang tela nga narangha, pula, kag bulawan. Kang nagaparapit kami sa mga elepante, ginpamangkot ko si Juliet kon gusto na magsakay. Hambal na indi. Nahadlëkan siguro ang bata. Ti hambal ko kana, mapakodak rën lang kita.

Gintulod ako ni Sakka paagto sa sangka booth. Ginpabayad ako kang bayi rugto kang 600 baht, mga PhP650 sa atën nga kuwarta. 400 kuno kanakën kag 200 kay Juliet hay bata. Gintugruan na ako kang darwa ka tiket. Abi ko, amo to ang entrance fee sa ancient city. Natingala lang ako nga daw ginatiklod ako ni Sakka paagto sa mga elepante. Ginakodakan ko pa si Juliet pero ginapasaka na rën kami sa platform nga kahoy. Pagsaka namën, may item nga tambëk nga bayi rugto nga nagbëël kang tiket kanakën. Tapos may nagparapit nga elepante sa platform. Ginapasakay na kami ni Juliet. Ti hambal ko, “No, no. We will no ride. She is afraid,” nga gintudo ko si Juliet. Nagkurisëng ang bayi kag nag-ëlëng-ëlëng kag may ginhambal nga daw nagaëgët nga ang pag-intiyende ko, “Indi pwede nga indi kamo magsakay!” To ko lang naintiyendihan nga ang tiket gali nga ginbaydan ko para sa pagsakay sa elepante. Gintikwang kang bayi si Juliet papungko sa pula nga purungkuan nga may payong man nga pula sa likod ang elepante. Nagayëhëm-yëhëm nga may dara bow kanakën ang binatilyo nga drayber kang elepante. Nagsakay rën lang man ako. Pero ang sa utok ko, sa Maybato gani wara ako kaagi sakay sa karbaw hay indi ako makasaka kag nahadlëk ako tapos kadya rëgya sa Thailand nagsakay ako sa elepante?

Nakalima pa lamang ka tikang ang elepante nasadyahan rën kami ni Juliet. Kadlaw kami nga kadlaw pero hëgët ang pagpangapët sa purungkuan. Daw nahadlëkan gani ako maglapak sa likod kang elepante. Kuon ko kay Juliet, “Abaw ‘Bi, makadlaw gid kadya mong sanday Mama kag Tita Shine kag si Mommy mo kon maman-an nanda nga nagsakay kita sa elepante!” Nagkadlaw si Juliet kag magsabat nga, “Hëëd gani.” Kon makita ko gani ang pongyahën ni Juliet nga nagakadlaw, nagasanag gid ang akën kalibutan.

Sa eroplano pauli, rugto ko lang naintiyendihan it husto ang bëët hambalën kang bangkok nga pantat kag bangkok nga santol. Abanse ang teknolohiya kang Thailand sa agrikultura kaysa kanatën amo ria nga na-export nanda kanatën ang mga binhi nanda nga produkto kang andang siyensya. Rayë rën gid ang antad nanda kanatën sa edukasyon (may Chulalongkorn University sanda, kay may unibersidad sa Ayutthaya nga maragtas kag kultura kang Thai lamang ang kurso nga gina-offer), sa agrikultura, kag sa turismo. To think nga indi sanda kamaan mag-Ingles. Kita, kamaan man daad mag-Ingles pero lawlaw ang sistema kang edukasyon, agrikultura, kag turismo.

Agëd mag-ugwad ang sangka pungsod, dapat amligan natën ang kinaugalingën nga kultura—kag mahimu natën dya umpisahan sa pagtib-ong kang atën mga pulong. Amo dya ang natun-an ko sa akën mëgë nga pagbisita sa Bangkok.

[5 Setyembre 2014
Syudad Pasig]