Homilya ni Pope Francis sa Misa sa Tacloban sa Kinaray-a

Suno sa lubad halin sa Espanyol paagto sa Ingles kang translator kang Santo Papa nga si Msgr. Mark Gerard Miles, nabalhag sa Rappler kang Enero 18, 2015.

Mas gusto ko maghambal sa Espanyol. May sagad ako nga translator. Pwede ko bala dya himuon? [“Huod,” sabat ka mga tawo.] Duro gid nga salamat.



May mataas kita nga pari nga makasarang makasimpatiya sa atun mga kahinaan. Si Hesus parehas natun. Si Hesus nangabuhi parehas kanatun kag kaangay natun sa tagsa ka butang, luwas lamang sa salà bangud indi tana makasasalà. Pero para mas mangin kaangay natun ginkabuhi na ang atun kondisyon kag atun salà. Nangin tawo tana bangud sa salà. Amo dya ang ginahambal kanatun ni San Pablo. Kag si Hesus pirme nagauna kanatun kag kun maagyan natun ang sangka eksperyensya, sangka krus, naagyan na run dya para kanatun. Kag kun kadya rugya kita pagkatapos kang 14 ka bulan, eksakto 14 ka bulan pagkatapos kang pag-igô kang Bagyo Yolanda, dya bangud may seguridad kita sa pagkamaan nga indi kita mangluya sa atun pagtuo bangud nauna run rugya si Hesus kanatun.

Sa anang Pasyon ginbaton na ang tanan nga kasakit. Kun amo, makasarang tana maghangup kanatun, parehas kang nabatian natun sa una nga barasahun.

May isugid ako kaninyo halin sa akun tagipusuon. Kang nakita ko sa Roma ang amo nga makaharangyus nga hitabo naman-an ko nga kinahanglan ko mag-agto rugya. Kag sa amo nga mga adlaw nagdesisyon ako nga mag-agto. Rugya ako para mag-imaw kaninyo – medyo urihi run, pero rugya ako.

Nag-agto ako para isugid nga si Hesus amo ang Ginuo. Kag wara na kita ginapaslaw. Padre – mahimo ihambal ninyo kanakun – napaslaw ako bangud naduraan ako kang mga butang, akun balay, parangabuhian. Matuod dyang ginahambal mo kanakun kag ginarespeto ko dya nga mga sentimento. Pero rugyan si Hesus, nalansang sa krus, kag halin rugya wara na kita ginapabay-an. Ginpaka-balaan tana bilang Ginuo sa dyang trono kag rugyan naaguman na ang tanan nga kalamidad nga atun naagyan. Ginuo si Hesus. Kag ang Ginuo halin sa krus rugyan para kanimo. Sa tanan nga butang, parehas man kanamun.

Amo ria nga may Ginuo kita nga nagahibi kaimaw natun kag nagapanaw dungan kanatun sa pinakamabudlay nga mga tion kang kabuhi.

Duro kaninyo ang naduraan kang tanan. Wara ako kamaan kun ano ang akun ihambal kanimo. Pero ang Ginuo nakamaan kang ihambal na para kanimo. Ang iba kaninyo naduraan kang miyembro kang inyong pamilya. Ang mahimo ko lamang amo ang maghipùs kag magpanaw imaw kaninyo tanan sa kahipùs kang akun tagipusuon. Duro kaninyo ang nagapamangkot sa Ginuo – andut Ginuo? Kag sa kada isara kaninyo, sa inyong tagipusuon, nagasabat si Kristo sa anang tagipusuon nga halin sa krus. Wara run ako it duro pa nga tinaga para kaninyo. Magdangup kita kay Kristo. Tana ang Ginuo. Nahangpan na kita bangud naagyan na ang tanan nga mga pagtiraw nga atun, nga inyo, naagyan.

Kag ingud na sa krus anang Nanay. Parehas kita kang gamay nga bata sa mga tion kun san-o buta kita kang kasakit kag indi run makahangup kang bisan ano. Ang mahimo lamang natun amo ang magkaput it hugut sa anang alima kag maghambal “Nanay” – parehas kang ginahimo kang bata kun nahadlukan.

Mahimo amo lamang dya ang tinaga nga atun mahambal sa mabudlay nga mga tion – “Nanay.”

Maghipus kita tanan it makadali kag maglantaw kay Kristo sa krus. Nahangpan na kita bangud gin-antus na ang tanan. Atubangun natun ang atun Nanay kag, parehas kang sangka bata, magdangup kita kana kag kang may tampad nga tagipusuon maghambal – “Nanay.” Kang may kahipus, ihambal kay Nanay mo ang imo nabatyagan rugyan sa imong tagipusuon. Dumduma nga may Nanay kita, si Maria, kag halangdun nga gurang nga laki, si Hesus. Wara kita nagaisarahanun. Duro man ang atun mga bugto nga laki kag bayi nga sa dyang tion kang pagtiraw nag-abot para magbulig. Kag kita man, bangud kadya, nakabatyag nga magbururugto kita tanan bangud nagabuligay kita.

Amo dya ang halin sa akun tagipusuon. Patawara ninyo kun wara run ako it duro nga tinaga nga mapabutyag. Palihog patihi nga wara ikaw ginapabay-an ni Kristo. Patihi nga ang pagpalangga ni Maria wara nagapaslaw kanimo. Kag sa pagdangùp kana kaimaw ang gahum nga nagahalin sa pagpalangga ni Kristo sa krus, magpadayon kita kag magpanaw bilang magbururugto kay Kristo.

Duro gid nga salamat.

_____________________________

Inspirado ka pagpili hambal ni Pope Francis sa anang mother tongue nga Espanyol sa mga importante nga tion sa anang pagbisita rugya kanatun agud mas klaro kag sinsero na mapabutyag anang kaugalingon, amo nga nangin spontaneous man tana (wara na ginbasa anang na-preparar), padayon nga Kinaray-a ang lengguwahe kang akun tagipusuon kag atay. Sa paglubad, daw parehas lang nga ginasamitan ko ang ostiya sa akun dila kag ang vino sa akun tubug parehas sa pira ka mga tion sa class mass katung hayskul sa eskwelahan nga ginapadalagan kang mga pari kag madre sa amun banwa. Mas nangin klaro anang mensahe, nga una ko nabatian sa tv sa balay sa Antique, antes mabasa online.

Interesante nga bagay ang paglubad: pagbadbad; pagligwat, para liwan mabalay, paagto sa pihak, kag sa dyang kaso, Ingles ang tulay. Gintinguhaan ko mangin tampad sa nabasa nga Ingles kag duro nga mga tinaga ang una nga nag-abot sa Hiligaynon, halimbawa “hibalui” para sa “know.” Dya bangud sa Hiligaynon ang atun misa sa Panay, sa klasiko kag lirikal nga Hiligaynon. Daw parehas lang nga sa tunga ako kang misa samtang nagalubad, kag para masaylo sa Kinaray-a ang tunog, gindumdom ko – ginbatyag – ang lagpuk na kadya sa mga dila kang kamal-aman, sa ginaluman ko nga balay kang mga tinaga nga masundan kang pamatan-un kadya.

Sa Ingles, “mantel of Mary” kag abi ko mantù bangud siri sa akun memorya bilang Katoliko ang bayhon kang mga rebulto ni Birhen Maria nga may mantù. Abi ko man bayù, hay ang konteksto kang Ingles nagahambal nga tandugun, kaptan dya. Sa akun pag-google, may nagatuhoy gid man nga bayù na dya, ang nagaputos kana, anang robe. Pero kang kauna nga panahon, sa orihinal nga konteksto, ginasugid nga nagatuhoy dya sa panapton diin naputos ni Maria si Hesus. Daw patadyong nga ginasablay sa pagkungkung sa bata. Sa kadya nga panahon, baby sling. Amo nga ginpili ko gamitun ang isara sa manami natun nga tinaga, kag sa pagpati ko, perpekto sa konteksto kang okasyon: ang pagdangup kay Maria, atun Nanay. Pagpakungkung kana, pagpasapnay, pagpabatiti. Simboliko ukon metaforikal, kaysa literal.

Liwan ako nakahibi. Kag amo lang anay dya akun mapaambit, bangud sa mga natandug kanakun, ginapatihan ko man nga kanami kag kamarahalun kang kahipus.