1st Flight Pauli (Tiraw sa pag-blog Live samtang On the Move)

Rugya run sa Balay!
9:32 a.m.

Mga sang-oras dun ako nakaabot. Kon dire-diretso, mga sobra lang gid man sa darwa ka oras halin sa airport sa Santa Barbara sa Iloilo hasta rugya kanamun sa uma sa bukid kang Dao sa Antique. Mga tatlo ka oras kag tunga kon idugang ang 45 minutes nga flight halin sa Manila.

Salamat sa tawhay kag dasig nga byahe. Nag-taxi ako, agi sa baybay. Amo dya ang ruta halin sa San Joaquin, urihi nga banwa kang probinsya kang Iloilo, pasulud diretso sa banwa kang Anini-y nga kon rugya sa amun sa Sur, ang pinakauna nga banwa kang Antique. Nami ang view: bukid kag dagat, sementado ang karsada.

Maagyan ang Punta Nasug. Nalaragway ko dya sa akun nobela nga Lumbay ng Dila. Madinuagun ang akun handumanan bilang bata rugya sa pagsunod kananday Auntie Nena kag Uncle Primo (sangka Maaram, kag mga suud sanda ni Auntie nga katapu kang Katilingban ni Estrella Bangutbanwa). Halin sa baryo kang Nasuli, nalatas namun ang mga aragyan paagto rugya sa pagparigos sa baybay. Ginapatihan nga mariit dyang lugar: balay kang mga tinuga kang kaidadalman parehas kang mga tamawo (nga puti) kag kataw.

Maagyan man ang kilala nga Siraan Hot Spring. Halin rugya, malantaw ang Nogas Island, sangka marine sanctuary. Pasulud sa Dao, ang ginapabugal namun nga Punta Hagdan Beach Resort. Puti ang tawag rugya kauna, kang wara pa it entrance fee. He-he.

Halin sa banwa, mga 7 ka kilometro paagto sa baryo. Mayad man ang karsada, pero bugu lang ang sementado. Ginakid-an pa gani gali. Kadyang mga nagligad nga tinuig, gapasalamat ako nga rugya sa bukid nga bahin kang banwa tamun gauli. Kauna kasurumpa man sa karayu kag kabudlay kang aragyan. Pero kadya, nagustuhan ko: makapaupluk ako rugya; indi dali-dali maguyod, magaki para maglagaw ukon mabisita.

Daw sa malipatan ko ang kalibutan kon rugya run ako sa balay. Daw wara it pagkakinahanglan kang kalibutan. Pero hay wara it patay ruman ang rumba kang mga sarakyan. May cable tv, may internet, halos tanan nga pamalay may cellphone bangud halos tanan man may OFW. Indi mo run mahambal nga manol ang mga taga-bukid. Duro run ang mga nagbag-o, amo man ang daw-sa-wara-nagbag-o. Pero hay sa sunod lang dya tana nga istorya.

Padayunon ta sa akun pamahaw nga bag-ong ani nga bugas, rikondal nga saging, pinamarahan nga isda, tinola nga hantak. Napartida run sa mga hinablus ang ginhulat nanda nga chocolate kag nakauli run sanda sa andang balay. Kar-on sa hapon, mabalik para magsipal kami kag mag-video record ka andang pagbinalaybay kag pagkanta para kay Tita Riza nanda nga kadya sa Norway dun kag Tita PJ sa Davao.

Hipus ang balay. Tunog kang kiri-kiri ang musika sa palibot. May mga sulug nga manok nga nagabalus-balus tilauk. Daw tingadlaw lang. Nagguwa si Nanay, nanagap ka atis. Wara ako nagbakal sa aragyan sa San Joaquin, hambal ko, hay man-an ko may rugya man sa balay. Nagahimus run si Tatay kang igma para sa mga manug-obra: nagapa-ani gihapon, pagkatapos ma-abreya sa pagsinaku kang uran kang nagligad nga mga adlaw. Badyet run para sa 2nd cropping ang anang namuno.

Mga laki ang nagaraha sa amun balay. Kon bukon si Tatay, kar-on sa anang pag-uli halin sa obra, ang amun bayaw nga laki. Kar-on sa gabii, mahimugo si Tatay. Hay rugya run ako, nakauli liwan.

Nagpa-Manila ang amun timbang nga Ati, nga gin-paeskwela ni Nene. Wara na gintapos ang hayskul. Kang urihi nga balita, gabusong dun.

Budlay dun mangita ka timbang, nga masarigan kag makamaan mag-obra. Mal-am run sanday Nanay kag Tatay. Pero labi man sanda nga magluya kon indi maglihuk, ukon kon wara it ginakasakuan.

Daw bisita gilang man takun rugya sa balay. Bangud ang pag-uli kadya, pagpahuway. Ka-weekend, sa Bohol ako, nagpahuway man. Nakapahuway man gid sa nakaandan nga ginakasakuan. Pero lain gid ang pag-uli rugya sa balay, bisan pa wara it duro nga gamit sa akun kwarto, nga amo ang gusto ko. Lain gid ang pamatyag. Indi ko lubos malaragway pero ibutang ta nga daw bulong dyang pag-uli pirme. Bisan halin pa katu, kanamun tanan nga magbugto. Dumduman ko kang nagakolehiyo si PJ sa UPV sa Miag-ao kag magtawag kanamun ni Nene nga nakapoy, stressed, ang advice namun pirme amo nga, “uli anay ‘to.”

Salamat nga may balay nga maulian, may pamilya kag panimalay nga maulian, kag liwan nakauli. May mga subu man nga balita sa baryo – sangka kaso kang pagpusil sa sangka bentiroy kag pagka-priso ka sangka tatay, kag pagka-stroke ka sangka pinalangga nga kasimaryo bangud nasobrahan kuno ka panglay-ang ka paray, amo dya ang lugar kag komunidad nga padayon nagabuhi kanakun.

Te, maturog ako anay. Alas dos ako nagbugtaw kaina para sa 1st flight.

May Nadungan Ako Pauli!
6:20 a.m. samtang sa taxi

Kis-a sa airport, sa terminal, sa mall, gatingala ako nga andut wara gid ako it may masug-alaw ukon mabungguan nga taga-atun. Paryente halimbawa, klasmeyt sa elementarya ukon sa hayskul ukon sa kolehiyo. Sa diin tinyo nagalagaw? He-he.

Pero kaina may nakadungan ako! Ga-pila palang pasulud sa eroplano, nasat-uman ko run, bisan gatalikod, bangud sa anang panglawasun: maribunol. Si Toto Joemart!

Taga-Oton sanda pero hay taga-baryo si Nanay na. Bugto ka amun pinakauna nga bayaw nga laki, si Mike. Hinablos si Toto Joemart kon amo. Kada magbisita dya pirme sa baryo – hay nasadyahan – naga-agto sa balay. Ilabi na kadya. Nangin close man sanda ni PJ, amun kalibaynan.

Seaman run tana kadya. Ka isarang tuig ang una nga uli kang una man makasakay. Nagkitaay kami sa sangka coffee shop rapit sa akun ginadayunan antes tana maglupad pauli rugya sa Iloilo. Figurine ni Cleopatra, diyosa kang Ehipto diin nakadungka andang barko kag naka-shopping tana ang pasalubong na kanakun.

Kahapon lang tana nag-abot. Abaw, kanami nga nagkitaay liwan kami, ilabi na bangud wara naplano – hay wara na napamaan sa Facebook – hay basi para indi run masukut ka duro nga paryente kag kilala kang pasalubong. He-he.

Te, sadya gid amun istoryahanay samtang gahulat ka na-check-in nga mga bagahe. Ga-aso-aso, daw gatap-uk lang ang kahidlaw.

Amo dya ang pinaka-importante sa pag-uli: ang pagkamustahanay, may pasalubong man ukon wara. Husto run, bahul nga pagpasalamat, nga liwan nakauli kag nagkiritaay. Mayad ang lawas kag sa mayad nga kahimtangan.

Mayad lawas. Adjective, pero hay noun man, kag verb – sa pira ka adlaw: may kaluoy ang Makaako kag ang Kalibutan sa naga-andam (kang lawas, kang obra, kang mga relasyon) kag nagapadayon tinguha.

Ah, rapit lang, gilang, ang balay!

1st FLIGHT PAULI
3:57 a.m. NAIA, Terminal 2, PAL: Salamat, safe nakaabot sa airport. Wara nangontrata ang taxi driver.

Gusto ko kang 1st flight. Bugnaw kag masaksihan ko ang pagbutlak kang adlaw. Mayad ang tiempo kadya. Kabay padayon hasta makaabot sa balay kag sa masunod nga mga adlaw.

Gusto ko kang PAL. Mas nami kag tawhay ang Terminal 2. Bisan may promo ang Cebu Pacific, ang matuod, nadiskubre ko, gamay lang man ang idugang mo sa PAL. Mas kampante ako kag mas nami ang customer service. Maka-earn pa ako kang Mabuhay Miles.

Indi ko madumduman kon kasan-o ako una nakasakay sa eroplano. Pero sigurado ako nga sa kolehiyo run. Kag laban libre ‘to: opisyal nga byahe.

Sara akun check-in baggage. Mayad wara nagsobra sa 10 kilos nga allowed sa tiket. ‘May dara ikaw nga tinapay?’ Pamangkot ni Nene kang magtawag kagabii. Hasta kadya, tinapay gihapon. Hay duro gihapon mga bata. Apat run amun hinablos.

‘Chocolate,’ sabat ko. Mas mag-an. Mabakal ruman ang duro nga mga tinapay rugya sa Manila rugto sa Iloilo kag San Jose. Bisan gani sa grocery store sa banwa. Krispy Kreme dun kuno ang pasalubong ng bayan. Nabasa ko sa sangka post sa Facebook. Gintirawan man namun dya ni PJ kang imaw pa kami rugya sa Manila hay andut daw maiwan gid rugya ang mga tawo. Namit gid man. Kag mahal. Pay indi ako mahilig sa sweets, ilabi na bangud pa-healthy-healthy diet ako. Indi ko man gusto ipasalubong dya. Budlay run mabuyo sa mahal nga panabor ang mga bata. Te, ang chocolate bay? Daw mas barato tana dya, kag sige lang hay nabuywan ruman nanda. Ha-ha-ha.

Basta linapwahan akun.

MAULI AKO!
HUWEBES, 3:00 a.m. Manila Residences, Taft Avenue: Dalikat. Hay term-break. Sa university calendar, sa Sabado pa. Hasta sa Martes. 2nd Term dun sa Miyerkules.

Amo dya ang nami sa iskedyul sa pagtudlo sa kolehiyo. Kon tapos run imong klase kag wara it aktibidad kag miting nga gakinahanglan kang imo presensya, pwede ikaw makauli. Ukon magpadayon obra (sa kaso ko, pagbasa, pagsulat — pagpanumdum kag pagpamensar) sa coffee shop ukon restaurant. Online ang submisyon ka final grade. Na-encode ko run. Automatic dya ma-submit sa deadline. Online man ang grade consultation (kon amo dya ang piliun mo). Pwede ko ma-On ang 3G sa iPhone kag ma-bluetooth sa MacBook. Wonders of technology.

Dalikat. Mapuslanon nga tinaga kag aksyon. Noun nga verb.

Ginakarat dun ako. Madapgan ko run ang hamut kang himugo. Garalaway run ako mamensar. Sige pa ang ani sa baryo. Nagtawag si Nene kagabii. Aguy, may seminar gali tana. Sige lang, makitaay gihapon kami, sa San Jose man ukon sa Iloilo.

Dalikat. Pagpangita kag pag-agkun ka oras kag lugar. Verb gid.

Sige, mapa-airport dun ako para sa first flight.