Sin-o ang malipay sa pagbinagbinag nga ang milyones nga kwarta kang atun pungsod, kwarta kang mga taxpayers, naagto lang sa mga bogus nga mga foundation ni pork scam mastermind Janet Lim-Napoles kag sa, ay maan lang, bulsa ang atun mga pinalangga kang halangdun nga senador, congressman kag kon sin-o pa d’yan nga mga cabinet members? Kaurugtas isipun nga napeke kono ang mga pirma kang atun mga senador sa mga papeles para ipanagtag ang milyones sa mga non-government organizations (NGO) ni Napoles. Imagine, kang 2011 paagi sa “economic stimulus spending program” may apat ka senador nga nagngayo kang tag-100 million sa Department of Budget and Management (DBM) para i-channel sa peke nga NGO nga d’ya. 100 million pesos! Sweldo run dya kang haros 700 -800 ka tawo sa sangka tuig nga may minimum wage. Kag mas kaurugtas isipun nga may nadura nga pagsarig. Nga maski ibasura siguro ang pork kag ibahun ang paagi kang huray kag tugro kang budget para sa mga proyekto kang gobyerno, kon ang mga nasa posisyon dalok gihapon, nali maibulsa man nanda gihapon ukon maagto sa kon diin-diin, wara lang tatun kamaan, ang atun kwarta. Huod, gusto natun kang asenso, gusto natun nga makatibawas kita tanan, naima ako/kita sa Singapore, South Korea, Japan – kon paano sanda nangin mainuswagon, gusto natun nga hindi run raad mangita kang obra sa rayu – sa ibang pungsod ang aton kapamilya hay may rugya man. Raku man raad ang mga mayad nga handum natun para sa atun pungsod, daw natak-an run gani ako sa mga hambal, basa kag pamati nga huod, sarangan natun d’ya hay mga Pinoy kita, world-class kita, nga katuanay ang Pilipinas ang ginadayaw sa Southeast Asia, pangarwa kita sa Japan sa ekonomiya. Amo man dya ang ginapadayaw kang mga politiko natun nga mga iresponsable. Mabatian natun d’ya sa mga catchphrases kada eleksyon: Progress, Para sa Masa, Tuwid na Daan, Happy Ka. Nami lang kabuon nga, “Dipoga, sakto run ra!”
Kon kaisa, naisipan ko nga ang gobyerno, ang politika, ang pork-barrel, hindi man gid sayud patas kang pagturuk ko kadya, kon mayad ang pagdumara. Budlay i-explain ang mayad nga pagdumara, Huod, bukut corrupt. Siguro ang sara ka basehan amo ang kon ano ang mabatyagan natun sa atun mga isigkatawo, ang mga pumuluyo, ang mga mangunguma, hasta sa pinakabinit nga lugar kang atun pungsod kon okay man bala sanda. Okay – kon syudon, hindi lang sa konsepto kang “standard of living” nga nakabase sa income, kundi pati sa “quality of life (QOL)” nga budlay sukulon, pero nakabase sa emotional well-being (pirmi kita sadya, ugut-ginhawa, stress?) kag sa life evaluation – ukon ginatawag nga Human Development Index (HDI) – may formula ang UN para mameasure ang HDI kang kada pungsod. Ang mga variables amo ang kalawidun kang kabuhi, education, kag income. Nasa Medium ang quality ng Pilipinas (syempre may variation d’ya. May very high kag may very low quality sa atun sosyudad. Sangkidit lang siguro ang very, very high. Kag pakut natun kon sin-o ang mga dya.) Pero ano ang care kang mga senador kag congressman sa index-index nga dya o sa social injustice? Nami lang ihampak ang word nga “INJUSTICE” in all-caps, arial black, size 200 sa bigiing nanda kada ihambal nanda nga injustice ang pagdawit kang andang ngaran sa pork-barrel scandal para mabalik ang pagakaho nanda. Ikaw nga sapat, ya-ay ang ginakuon mo nga injustice hud. Pak! Pak!
Para kanakun, siguro, nagabalik gihapun ang paghangup sa indibidwal nga pagpamangkot kang self-worth. Kag siguro, sa panahon kadya, sa pagpractice nga mangin self-reliant. Big words. Nagasalaming sa kon paano mangin responsible nga taho. Pero, sa pihak nga bahin, ang pag-intyende kang self-worth kag self-reliance – ang pagpati sa kon amo ang tuod sa atun isip kag tagipusuon, kon i-paraphrase ko lang si Ralph Waldo Emerson, ay amo mayad kag tama para sa atun sosyudad. Kag isara run ang mangin sensitibo sa mga issue ilabi run gid ang wara’t huya nga pagkamkam kang kwarta kang atun pungsod.
Gusto ko man maagto raad kag magsinggit liwan, patas kang pag-agto ko sa One Million March sa Luneta. Ugaring may obra pa ako nga dapat tapuson. Para may ipadara kay nanay, para may allowance ang akon darwa ka bugto nga naga-eskwela. Para padayon nga may matugro, paagi sa tax, sa atun pungsod.
Sources:
1. http://newsinfo.inquirer.net/500835/dbm-bares-lawmakers-letters-to-bogus-ngos
2. http://www.nwpc.dole.gov.ph/pages/ncr/cmwr
Balay Sugidanun 