Para kay Qu

Para Kay Qu*,

Una, gusto ko ipamaan kanimo nga nag-entra gali ako sa dragon boat race kang sarang Domingo; mga apat man gawa ako ka beses nakabugsay imaw kang mga bag-ohanon sa amun team. Yogs, wara gid kami kaabot sa semi-finals. Pero okay lang. Ang mga beterano namun nga ka-team, nakalab-ot tana tanda sa finals, kag nakontra nanda ang Phil. Army team nga nagdaog kag nag-world record sa International Dragon Boat Championship sa Tampa Bay, Florida kang 2011. Pero, kami nga mga bag-ohanon, wara man gid kami nagligot ah, pang-13th kami sa 18 ka team nga nag-erentra.

Pangarwa, gusto ko maman-an mo nga wara namun ikaw nalipatan. Ikaw kabay ang kabangdanan kon andut nagasipal kami kang padasig-dasig bugsay kang dragon boat. Umpisa kang gintabug mo imong lawas imaw kang bug-at nga bato sa suba kang Milo, tungod sa sobra nga kasubu nga imo gid ginbatyag tungud sa kurapsyon sa kaharian, sa gobyerno, pirme kadya ginaselebrar ang imong kamayad. Ugaring kadya, daw naka-focus run sa “competition” ang dragon boat, lain kato nga dyan sa imong lugar sa China, tradisyon ang pagbugsay kang baroto: ihampak ang bugsay sa tubig abay sa lagbung kang drum agod indi pagkan-on kang dragon ang imong lawas. May ginakuyang pa gani nga daw ibos para imbes nga lawas mo ang ikan-on kang mga dragon, ang mga ginkuyang ang andang kaunon. Pero maski nag-moderno man ang pagselebrar para kanimo, may mga bagay ukon hitabo nga wara man gihapon nagbag-o, o nali, nagabalik-balik lang gihapon – ang kurapsyon kag ang ginamo-gamo.

Kang nagligad lang nga tuig, nag-umpisa nga nangin agresibo sa pag-angkun ang inyong gobyerno kang mga isla sa South China Sea, maski pa rayu-rayu ron dya sa inyong lugar. Hasta kadya wara pa gani dya maresolbar. Indi malyag mong ang inyong gobyerno nga ihusayon sa UN ang problema. Pero, ang bag-o nga isyu kang passport ninyo, sa China run ang tanan nga sa South China Sea. Tama run gid kabaskug kadya ang inyong nasyon, partikular sa ekonomiya kag sarang na nga mag-bully kang mga gagmay nga nasyon. Kon buhi pa ikaw siguro kadya, diin ikaw bala mapalumus sa South China Sea ayhan? Tama run kahigku ang mga Manila Bay kag ang mga suba kadya. Siguro, tama run lang nga ipaagi mo sa binalaybay ang imong ginabatyag. Patas kang paghandum mo kang patas kag moral nga hari ninyo kauna sa imong obra-maestra nga Li Sao ukon “The Lament”, kadya, handum man namun gihapun ang patas, moral, kag bukon corrupt nga gobyerno.

Kag, huod gali, basi wara mo pa naman-an, nga maski sa dragon boat community idya sa Pilipinas may gamo-gamo man, nga pulitika man ang kabangdanan. Tungod wara ginpili sa botohan kang amun presidente ang sa posisyon kadya sa Philippine Olympic Committee, ginsaylo na ang disiplina ukon patag kang dragon boat sa Philippine Canoe Kayak Federation kag gin-dismember ang federasyon namun. Amo nga kami, sa Philippine Daragon Boat Federation, gapaubus lamang. Maski wara ti suporta halin sa gobyerno, solido gihapon kami, nagaduro ang mga myembero, may mga clubs run nga halin sa iban nga probinsya kag may school-based patas kang De La Salle kag Adamson. Kag nagangita gihapon kami ka paagi nga pakapadara kang Philippine team sa mga World Championship nga kadya nga Hulyo, pagahiwatun sa Hungary. Kabay pa nga madaug liwan kag maka-world record ang team Philippines.

Salamat, Qu, para sa inspirasyon indi lang para sa sport nga dragon boat kundi para sa pagpati sa kon ano ang mayad, kon ano ang patas, kag kon ano ang moral.

Paddles up!

Dennis
Member, Onslaught Racing Dragons
Philippine Dragon Boat Federation

*Si Qu Yuan (343–278 BC), sangka respetado nga mamalaybay, statesman, ideologist, diplomat kag reformer sa China kang Warring State Period (ginamo-gamo). Ang tradisyonal nga Chinese Dragon Boat Festival, ginaselebrar para sa pagpahanumdum kana.