Ang Akun Obra

Saku ang akun agto sa field kadya, sa mga probinsya kung sa diin rugto ako naga-research. Naga-agto ako sa mga nagaprodukto kang pasayan nga puti ukon vannamei (bukut lukon), kag sa mga key informants sa kada banwa nga puede mamangkutan parte sa akun topiko. Tatlo dya ka probinsya ang agtunan ko. Natapos run ang darwa ka probinsya sa este. Ang ika-tatlo nga probinsya sa sur, kadya nga semana gin-agtunan ko.

Duro nagapamangkot kung ano ang akun gina-research. Halin pa kang 2009 nag-umpisa ang proyekto nga dya. Ang akun mismo nga interes amo ang sustainability kang industrya kang pasayan kag tilapia rugya sa Thailand agud nga magpadayun ang anda pag-export rugto sa Europa. Kang 2012 na-balita rugto sa Europa nga kulang gid katama ang anda pagkaun ilabi na gid sa mga pagkaun halin sa dagat ukon tubig, parehas abi kang isda, pasayan, lukos kag shells. Gani nga naga-bakal sanda kang mga pagkaun dagat rugya sa Asya kag sa iban pa nga kontinento. May mga regulasyon sanda nga dapat sundon kang mga naga produkto, parehas abi kang mga certification kag standards, kag dapat sundon gid agud nga makapasar ang produkto halin rugya. Ang proyekto namun nga dya gina-himo man rugto sa Bangladesh, China kag Vietnam.

Kung turukun natun ang darwa ka partidos, ang naga-produkto kag naga-proseso sa sangka bahin, kag sa pihak nga bahin, ang mga naga-bakal kag naga-konsumo nga mga katawhan, may mga butang nga wara naga-saranto. Tungud dya sa lain-lain nga kultura, pagsinarayu kag pangpangabuhi. Lain man ang ginatugruan kang balor kang kada tawo rugya abi sa Asya kag rugto sa Europa. Gani nga may mga bagay-bagay kang una nga hindi sanda mag-intindihanay, kag ang masakit amo nga duro nga mga produkto halin rugya ang wara ginbaton sa Europa. Bahul dya nga kapierdehan kung sa negosyo kag industriya. Gani sa Thailand, kag sa iban man nga lugar, nga maghimakas man ang mga nagaprodukto kag nagaproseso, imaw man sa gobyerno, nga makamaan kung ano gid ang gusto kang mga nagabakal kag naga-konsumo.

Ginala-um man kang amun proyekto nga maman-an kung ano ang ginapinsar kang mga tawo rugya sa Asya kag paano ang pagpatubas kag pagproseso kang mga produkto rugya, para itugro ang impormasyon rugto sa mga nagabakal kag nakakonsumo sa Europa. Sa pihak nga bahin, ang ginapinsar kag gusto kang sa Europa gina-pamaan man namun rugya. Agud nga mag intindihanay ang darwa ka partidos.

Mga kapira run kami nag-agto sa field, hay lain-lain nga mga paagi ang amon pagkolekta kang impormasyon. Sa kadya nga ika-apat nga tuig kang proyekto, ginabalikan namun ang amun mga ginpangsurvey kang una para maman-an namun kung ano ang mga nag-lain sa anda nga operasyon, investment, kag pangabuhi, kag lantawun kung ano ang rason kung andut naglain ukon amo man gihapon. Sara rugya ang parte sa pag-buul nanda kang mga obreros halin sa Burma ukon Myanmar, Cambodia kag Laos. Lantawun ko kung ano ang importansya kang mga migrante nga obreros nga dya sa obra sa punung, kag kung ano ang impact kang pag-obra nanda sa Thailand sa anda nga pangabuhi.

Duro man ang kabudlay sa akun pag-agto sa field, pero kanami lang man nga makamaan kung ano ang nagakaratabo rugto mismo sa mga kapunungan. Kalabanan kang mga tawo nga gina-istorya ko mga manami man sanda kag mga maalwan. May imaw ako nga interpreter, hay bisan maka-intindi ako kang anda hambal, mayad gid tana nga may mag-translate kanakun para sigurado gid nga amo ra ang masulat ko. Sadya man maglagaw hay duro makita nga mga butang nga hindi makita sa syudad. Kanami lang magpanaw-panaw sa uma, basta hindi lang tama ka init. Mabatian ang tubig sa suba, kag mga pispis sa mga kakahuyan. Kaharadlukan lang ang mga ayam nga kalabanan ginhimo nga gwardya sa kapunungan. Mag-andam lang gid kami pirme sa amun pagpanaw-panaw sa mga lugar nga masiit.