Litrato: Si Ramil kag anang bisikleta; halin sa anang Facebook page.
December 20, 2008. Syudad kang Iloilo – Syudad kang Roxas, Capiz
Nagbugtaw ako kang mga alas sais. Hugot ang akun panurog nga sa akun pagmadmad nabuhi ang akun pagpati nga mangin manami ang dya nga adlaw: duro nga kusog, espirito sa dalanun. Nagtomar ako kang alaxan, ingkaso magtokar ang akon arthritis hay ang Iloilo pa Roxas mga 115 ka kilometro.
Mahuyaun ang adlaw katong Sabado, sa anang pagbutlak nagapalipud sa mga gal-um. Maramig man ang hangin tungod suno sa mga eksperto, ang Pilipinas nahamtang sa “tail end of the cold front”. Ano to? Sa ikug kang maramig nga atubangan? Tampuhaw… Basta ang dya kuno magatuga man kang mapagrus nga amihan nga akun liwan paga-sugalawon. Pero tungod aga pa ako nga pispis kadya, makapagusto ako ka hapun kun ako makapuyan. Sige waswas amihan, handa run ako kanimo, sa ikug man ukon atubangan! Ang panghangkat ko sa pahanon.
May darwa pirmi ka bahin ang tagsa ka bagay, nadumduman ko ang sangka harambalun. Kag sangka paghangup ang nagbuskag: ang huyop kang hangin nagapahinay kang akun dalagan apang nagapugong sa pag-init kang akun lawas, gani buhay ako mauhaw kag makapuyan. Sa luyo kang kalisud, kasulhayan.
Sa akun pagsikad liwan, sukbit ko dya nga kasanagan. Kag sa pag-agi ko sa Leganes, parehas sa pagbayk ko sa Hamtic, San Jose kag Sibalom, sa kaumahan malabulawan naga-inggat ang mga pinasi kang paray. Ang andang mga dahon nagalobyuk-lobyuk sa huyup kang amihan, daw nagababay kanakun kang mayad nga kapalaran. Mga tolabong nagapintok sa kahawaan, nagapaanod sa huyup kang hangin. Sa pagkihad kang hangin, ang akun ariring nagapanihul kang kasadya, kang kahidlaw. Sa huyup kang hangin gali may himaya!
Sang hinali, tanan nga bagay nangin manami sa kalibutan. Sa panahon kang “credit crunch” kag paghimulos kang atun dunang-manggad kang mga gamhanan, ang akun pagbayk nagpara kang mga kalainan.
Pag-abot ko sa Zarraga sangka banner ang nagapang-abi-abi kanakun: Ang industriya sa pantat – sa krisis amo ang sabat. Abaw, samtang tanan nga mga mangin-aramun nagapalitik sa pagsalbar kang ekonomiya kang kalibutan, rudya sa hilit kang atun pungsod, may amo dya nga sabat. Pabinit mga CEO kang AIG, Lehman Brothers, kag Merrill Lynch!
Hindi man pagpapierde ang taga-Pototan. Sangka banner man ang naga bantala nga ang amo nga banwa ang krismas-kapital sa Bisayas-Sidlangan. Kun ang krismas tion kang pagburuyloganay kag pagtugroanay, paano ang dyang banwa nangin labaw sa tanan? Mabug-at nga alegasyon, mabudlay pamatud-an, pinsar ko. Paglubas ko sa plaza, nakita ko ang mga krismas layts nagakarabit sa mga kahoy. Aha, mga krismas layts gali, sa kagab-ihun malingaw kita. Amo lang to…
Naghapit ako sa sangka carinderia sa amo nga banwa. Pasado alas-9 palang, gani bastante ang oras ko. Isda kag kan-un kag saging. Barato kag wara kontra-tyempo (ang arthritis ko!). Daw gusto ko lahugon ang tindera: Kun toud nga kapital kamo kang paskwa, libre lang dya.
Nadab-ot ko ang Passi City kang mga alas-11. Sobra 50 kilometros ang ginbayk. Wara ti banner tana nga gasug-alaw kanakun, luwas kang yab-ok nga gatub-ok kun agyan kang mga sarakyan. Naghapit pa gid ako sa carinderia. Naka-istorya ko ang sangka laki nga ginbasul na sa pag-irinaway kang mga politiko ang kahamtangan kang andang karsadahun. Masemento ra kun rapit run ang eleksyon. Kimud na. Higayun nga nanumbalik ang pinsar ko sa Antique kun diin ang paggus-abanay kang mga trapo naggurusnay kang banwa. Ang dyang topiko nagtublag sa akun pagbayk, daw peste, daw mga buka nga botilya sa akun dalanun!
Para mapadayun ko ang akun kasadya, gin-islan ko ang topiko kay Pacquiao nga nangin sangka bubon kang inspirasyon sa mga Pinoy. Nagsaligbat tana nga si Pacquiao hindi dapat mag-intra sa politika. Gapang-ulong-ulong tana. Nagbalik kanakun ang pagkatublag. Sa matuod, nag-init ang akun gising-gisingan. Ang mga politiko tana ang magboksing kag magpauwak-uwak sa pagbakul sa sara kag sara. Itakud dali ang glabs!
Parehas kang panuksuk kang suksuk, daw sangka senyales nga gulpi nagtupa ang uran. Nabasa ang lupa kag ang yab-ok wara run.
Kang hindi buhay, pasado alas-dose, naghupa ang uran. Naghirab ang akun busong. Tag-irigma run. Siri ang istiwitis sa adobo nga baboy, gahining ang anang tambok sa mantika. Nagapang-agda kanakun. Apang malig-on ako nga nag-order kang sinabawan nga isda, kan-on kag saging. Dr. Ralph, masinulundon ako nga pasyente mo!
Naghalin ako maskin wara pa matunaw ang gin-igma. Ang sunod nga banwa amo ang Dumarao, una nga banwa kang Capiz halin Passi. Ang dalan rudya gahiwud sa banglid kang katubohan. Matinanghaga, apang nanamian takun sa dalan nga parehas kadya nga liko-liko.
Nag-uran man rudya kaina hay nagla-u ang karsada nga wara masemento. Lubak-lubak man ang iba nga dalan kag kun kaisa nagatarithi. Nagataralsik ang lau sa akun pag-agi. Naabot ko ang Dumarao, tapos Cuartero kag Sigma, kun sa diin ang haywey puro sementado kag tadlong. Sa kada banwa ga pahuway ako kang kadali kag mamangkot kang direksyon.
Patas sa Antique ang mga ralantawon:
Ang kaumahan nga ang mga kinahon
amat-amat gamay sa karayuon;
ang mga hilamon sa kilid-dalan,
bag-ong harab kang kanding, naglagtum ang duag,
sa basa kang uran;
sa malum-ok nga lupa nabalhag
ang agi kang karbaw paagto sa turugban;
ang mga tumbak-tumbak galupad-lupad sa pagpatimaan
nga tapos run ang uran;
Mga bagay nga ordinaryo lang,
Wara ginabakla, pero ang halad kalipay nga tuman!
Nadapgan ko ang sinamu kang lau, asin kag lumot sa dapya kang hangin. Mga dala-ag! Sa gawang run ako kang Roxas City, ginabantog nga “sea-food capital”. Alas kuatro run sa hapun kang nagharuk ang akun ariring sa karsadahun kang Roxas City.
Paagi sa text, nagkit-anay kami ni Bing kag Joefrey, mga tumanduk kang Roxas, mga abyan nga parehas kanakun ang pagsikad naga-panalaytay sa amun dugo. Namahaw kami tapos nagderetso sa mga kaimawan nanda nga bikers. Masinandukot ang pagpulong nga nasentro sa bike: ang pinaka-urihi nga teknolohiya, ang pinakamahal,ang pinakamag-an nga produkto. Brubhay sirum run. Sa hubon kang mga kadugo, galupad lang ang tini-on.
Pagkatapos yapun, nagpatunaw-tunaw kami sa plaza. Mga kabataan nagkanta kanamun, mga ambahanun kang paghidaet kag maalwanun nga tagipusuon. Gintudruan namun sanda kang sinsilyuhon. Nagpasalamat, nagakiri-kinding sanda halin. Mas sanag gid man guro tana sa Pototan, pero rudya sa Roxas, sa kada pusod, ang krismas layts gaidlak man.
Ginhatud ako ni Joefrey sa sangka lodge. Sarum-an, manakayun ako paMasbate.
(Pagadayunon)
Balay Sugidanun 