Ang Nadumduman Ko sa NORAD kag sa Navy

Ang NORAD amo ang North American Aerospace (formerly Air) Defense Command. Rugto dya sa Colorado Springs, Colorado. Akun dya napensaran nga isulat bangud nakaistar ako sa Colorado Springs kag nakalagaw sa NORAD. Anibersaryo kang 9/11 kang Septyembre 11 kag padayon man ang kinagamo kag away sa Syria kag iban pa nga pungsod.

Kang tuig 1986-1993

Anum pa lang ka bulan ang kamagurangan ko nga bata nga si Peter James kang nagsaylo kami halin sa Pensacola, Florida. Nag-istar kami tatlo ka bulan kay ugangan, kay Papa Jim, hasta kami nagpa-Colorado. Ang distansya ka amun balay nga sa 539 William Avenue paagto sa Cheyenne Air Force Base mga 12 minutos lang, depende sa trapik. Ang amo nga lugar bukas pa sa publiko.

Tatlo ang akun kabataan, tatlo man kami ka beses nagbisita-lagaw sa amo nga lugar. Salamat sa prebilihiyo nga gintugro kanamun kauna kaimaw ang akun bana, nakalagaw kami imaw ang mga bata sa sulud. Kang una nga pag-agto, naglagaw kami sa bukid. Eksayted gid ako katu kag masadya hay kaadlawan ko gid, Abril 22, 1986, kag rugto ko nalantaw kon paano ang nakita ko sa sine nga War Games (1983) rugto gali makita sa NORAD. Kag parehas man bala sa Austin Powers (kon man-an ninyo ang ginapensar ko nga sine) pero pasensya lang kamo hay nalipat ako sa kon ano ang title kang mga sine nga may dyan ang operasyon kang militarya kang Norad. Indi man abi pwede magbuol ka mga letrato sa sulud kang bukid. Raad makita n’yo man ako kag kon paano ako nag-OH-AH kag mag-Wow sa paglantaw ka mga bagay sa guwa kag sulud kang bukid. Isara rugya ang pagsulud gid nga may gawang nga sobra ka damul kag ang mga naga-uniform nga mga naga-obra sa sulud kang nuclear bunker kag ginapakita kon paano maobra kag magamit ang mga machine nga daw mga robot lang gid kon isipun. Ang mga computerized nga mga butang makita man sa mga malapad nga screen kag kada tawo nga gaatubang may anda man gid nga gina-focus nga obrahun-lantawun. Dali lang man gid gani akon paglantaw hay ginahani-hanihan ko ang akun bana, ginapamangkot ko kon ano kag basi matabo ang ginapensar ko nga matabo. “Patay gid kita tanan, eh” ang sabat na. Ang kasadya ko daw nabaylohan kang kahadlok.

Ang iban nga mga tawo indi run ginapasugtan magsulud sa Bukid kang Cheyenne, ang massive granite bunker nga gina-istaran kang NORAD kag kang iba nga operasyon kang military. Tungud gani kang mga gakaratabo sa kalibutan nga duro ang away kag mga nagakaramatay, kag may mga tawo man nga may plano sa pagrangga sa lugar kang mga militar.

Umpisa gid katu gina-iskedyul ang pagbisita sa NORAD hasta sa bulan kang Abril 2. Gina-honor ang may reserbasyon sa military pero limitado run sa mga bilding sa sagwa kang bukid kag amo man imaw run ang presentasyon kang video nga nagasaysay kang mga butang sa sulud kang amo nga bukid. Ang mga grupo parehas kang mga civic leaders kag Rotarians makapadayon ka lagaw sa sulud kang bukid basta ma-verify kang opisyales ka Space Command. Pero indi sigurado gihapon ang access sa mga sibilyan. Nagalab-ut sa 20,000 ang mga nagabisita rugya kada tuig. Amo nga naghigpit man sa seguridad, ilabi na bangud sa duro man nga indi manami nga mga hitabo.

Kang may Persian Gulf War kang 1991, ginsarado ang NORAD sa mga bisita sa siyam ka bulan. Nadumduman ko, manug-tatlo pa lang katu ka tuig ang pangarwa ko nga bata nga si Louie. Tatlo ka bulan pa lang ako nga nagabusong sa pangatlo ko nga bata nga si Matthew kon san-o bag-o kami nagsaylo pa-Hawaii kang 1993 kag nagbisita kami liwan sa NORAD. Kag kang Abril 1997, rugya run kami sa Maine, nabalitaan namun sa diyaryo kag sa TV kag radyo nga may nabaton sanda nga potential threat sa bukid kay may grupo nga ga-plano nga ranggaun ang amo nga bukid. Sangka semana gid katu nga ginsarado ang bukid sa publiko.

Amo dya ang pira ko ka madumduman sa NORAD.

Kang tuig 1994-2013

Rugya run kami sa Maine kag sa banwa ka Lewiston nagaistar kag nagpadayon sa amun negosyo. May mga naval base man rugya kag isara amo ang NAS Brunswick. Masadya kada tuig hay may ralantawun nga selebrasyon kada 15-16 kang Septeyembre. May palupad, ika-14 pa lang ga-praktis run sanda. Kon kaisa ginadara man kami ka akun bayaw sa paglantaw ka Airshow. Ang nagustuhan ko amo ang pagpalupad ka Navy’s Blue Angels kag ang ginalupad ni Mister ko kauna nga P3 Orion.

Rugya man ang lugar kang Bath Iron Works nga nagaserbisyo espesyal sa pagdesinyo kag paghimo kang tanan nga garamitun kang US Navy war Ship. Nakaagto man ako rugya kang gindara kami kang akun bayaw nga naga-obra sa amo nga navy shipyard. Nadumduman ko man gid dya bangud sa nagkaratabo man kadyang nagligad nga adlaw sa sangka navy shipyard sa DC.