Sa mga Kaimaw sa Turugban

Sa padayon nga pagdumdum kang ika-25 anyos nga pagsukat kang panulatan sa Kinaray-a, ginapaambit ko dya’ng darwa ka binalaybay. Nasapwan ko dya liwan sa akun libro ka tinipon nga mga binalaybay (“Ang Pagsulat… Bayi”, University of San Agustin Pub. House, Iloilo City 2006). Akun gin-islan ang iban nga mga tinaga kag pag-utod-utod ka mga linya halin sa orihinal nga bersyon sa libro. Andut? Ang sinuplada nga sabat: pagusto takun ka ra hay ako ang manunulat.

Sinuplada ugaring tuod man gid. Pero ang manunulat, artist, ukon manugdihon (creative person) wara nagauntat sa pagtuon kag pagpangita kang mga pamaagi nga labaw makapabutyag kang anda’ng panghunahuna. Para sa iban siguro, usik tiempo ang pagbalik-basa ka libro, paglantaw liwan kang sine ukon pagturuk kang amo man gihapon nga painting. Pero ang panahon, ang kalibutan kag ang atun panan-awan wara nahigot sa sangka ideya ukon panahon lamang. Mahimo nga atun masapwan liwan ang wara natun masapwan kato sa atun una, ikarwa ukon ikalima nga pagturuk ukon pagbasa.

Dumduman ko ang kuon ni Sir Leo Deriada – isulat sa notebook ang inyo mga ideya. Indi pagkusnita kag itablug dayon ang inyo una nga mga sinugpon-sugpon nga mga tinaga. Basi sa imo liwan pagbaluskay ukon pagbukas kang imo file, may mapurotan ikaw nga bulawan nga mga linya.

Kabay indi kita mag-untat sa pagpangita kang bulawan nga mga linya.

1. Sa Mga Kaimaw sa Turugban

Ang karbaw kang atun paminsarun
masaku sa pag-arado
ka malapad, daw wara’t katapusan
nga kapatagan kang panulatan
sa pulong nga namat-an;

Kon kis-a
mabug-at, nagapilas
ang singkaw kang pag-usisa,
paghikay kag paghusga
dugangan pa
ka dya’ng ginaguyod nga karosa
buta ka mga binagtung
kang pagsunod sa kinaandan,
katahap sa mga pagbag-o,
kahadluk sa kamatuuran;

Ugaring
dya’ng karbaw
kang atun paminsarun
padayon sa pag-arado
hay sa indi magbuhay
iririmaw kita sa paghurum
sa mabugnaw nga turugban
kang pagpati kag pagsaad
nga magpadayon kutub mapanggasan
kag may timgas nga aranyun
ang atun mga kaapuhan.

2. Binangon

Nagasulat ako
sa akun namat-an nga pulong
nga akun ginahimuratan balhin
sa pulong nga pangayaw
bangud kinahanglan ko
ang sangka tarum nga binangon
kadya dayon nga maghawan
ka mga masiuk nga gamhon

Ang pangayaw nga hambal akun natun-an
kato’ng ako una nga nagtuon sa paghigot
kang akun sapatos

Ang pangayaw nga manugbasa
wara’t panahon sa pagtuon
panahon nga akun gintigbas ka binangon
nga akun ginhuram kananda
kag sanda napilasan man kon kis-a
bangud kilala nanda ang katarum

Kag akun pagahawanan ang dalan
para sa akun pulong nga namat-an
nga buhay run nakamitlang
gani indi makahulat sa sangka milagro
nga tun-an pa ka pangayaw nga dila
ang akun hambal.