Halin sa www.lostateminor.com.
Daw manami man ang kabubut-on ka bag-o nga amo. Pero sa darayon nga inadlaw nadiskubre ko nga ang anay mabuot nga amo naga-amat-amat gwa ang natural nga ugali. Naglipas ang isara ka tuig nga pangako nga dugang nga sweldo kag dugang nga tawo para may timbang ako. Nlipatan ukon ginpalipat-lipatan.
Ginsolo ko ang tanan nga obra sa shop. Halin sa pagpamakal ka kinahanglanon, paghimo ka disenyo asta sa pagdeliver abay run ang paghakwat kang mga mabug-at nga dapat indi akon obligasyon. Ang akon obra maghimo lang kang disenyo. Sa liwan, gin-agwanta ko ang tanan asta matapos ko lang ang darwa ka tuig nga kontrata. Sa mga nabilin nga binulan nag-umpisa nga magbatang si tatay. Nagluya run gid. Sa kada ko pagtawag ko sa balay nagapanghuyhuy akon abaga hay naluoy gid ako nga nagaantus pa-bangon kay tatay para makapungko kag pulaw-bugtaw si nanay.
Naman-an ko ang akon ginapadara kulang gid. Pero bilib gid ako sa akon mga ginikanan, bisan isara ka beses wara gid ako kabati nga naghambal nga kulang ang ginapadara ko sa bulong kag pagkaon nanda. Ang pirme ko lang mabatian kay nanay sa kada pagtawag ko: “Toto, indi gid ikaw magpabaya sa kaugalingon mo. Kamaan tamon rugya mangita ka liho. Paminsaron mo nga ikaw lang dyan isara…” Daw ginkumos ang akon dughan sa kada ko tawag sa balay, kaluluoy gid ang darwa ka mal-am.
Disyembre 2009, sa akon pagtawag sa balay nagpaangga si tatay: “Toto, gusto ko man daad maglagawlagaw garing wara ako it sarakyan.” Nagturo akon luha kag ginpasarig ko si tatay nga hulaton lang hay makalagawlagaw gid tana. Dali dali ako nga nagtawag sa akon amiga, ang tawo nga akon makuon nga indi run ako makakita ka amiga nga pareho kana. Si Alice Dollete. Sobra pa sa dugo na ang pag-atipan na sa akon mga ginikanan. Ang anang serbisyo indi matumbasan kang bisan ano ka marahalon nga butang.
Sa bulig ka akon amiga, nabaklan ka wheel chair si tatay. Sobra gid ka sadya kuno kang makita na ang sarakyan nga ginpangayo! Manayanaya ang itsura ni tatay nga naglibot-libot sa kalye imaw ka anang pinalangga nga apo nga amo ang nagagiya sa wheel chair.
Ahay, darwa lang gid ka beses nga nasakyan ni tatay ang anang sarakyan kag gindara tana sa ospital pagkatapos kang Christmas 2009. Adlaw-adlaw ako nagatawag kag sa kada pag-istorya namon pirme na ginaliwan-liwan nga nahidlaw gid tana kanakon kag hulaton na gid ako mag-uli. Si nanay wara it pahuway pakadto-pakari sa pagpangita ka andang kinahanglanon.
January 9, 2008, adlaw kang pagtapos ka akon darwa ka tuig nga kontrata. Nagtawag ako kay nanay. Ginbalita ko nga mauli run ako. Si tatay nga tama run gid ka luya nagbugtaw kag mamangkot kay nanay kon san-o mauli si toto.
Ginpa-process ko ang visa ko sa akon saylohan nga obra. Petsa 10 it gabii, nagtext ang akon amiga nga bukon run it mayad si tatay. Nagtawag ako kag ginhambal ko si tatay nga kon gusto na run magpahuway indi na run ako paghulaton hay maabot gid ako. Kasanagon kang petsa 11, una ko nabatyagan ang kasakit kang baratyagon nga indi ko maintiendihan: wara run si tatay. Daw malupad ako pauli sa Pilipinas. Problema, indi gid dayon ako makauli hay wara pa matapos ang visa ko sa bag-o ko nga employer. Si nanay nagdesisyon nga indi gid lang nanda ako paghulaton kag ipalubong gid lang si tatay. Pero wara gid ako magsugot. Naghulat gid sanda asta makauli ako kang katapusan it Enero.
Antes ako makauli, duro pa nga diskusyon sa sa bag-o nga amo. Indi magsugot hay kuno bag-o lang ako. Duro nga paathag ang ginhimo ko pero ang amo nga wara it baratyagon wara magsugot, amo kag magdesisyon ako. Hambal ko, kon indi sanda magpasugot nga mauli ako ipa-cancel gid lang nanda ang visa ko hay mangita gid lang ako ka ibang employer. Aba ang amo nga tuso nagpasugot gid lang hay sa matuod-tuod, mabudlayan gid sanda pangita ka ibulos kanakon.
Pag-abot ko sa balay, dayon ko diretso sa lungon ni tatay. Ang kahidlaw nga nabatyagan ko daw naumpawan hay nakita ko sa itsura ni tatay nga kalipay anang nabatyagan sa ana pagpanaw tungod naman-an na nga ang nabilin nga si nanay indi ko pagpabay-an.
Nanghulonghulong ako sa palibot kang amon balay, nagayuhom ako maglantaw hay ang amon balay nga gupak kag duro luhot ang dingding daw indi man matalupangdan nga daw maguba run. Salamat sa mga amiga kag amigo, mga tiya kag tiyo ko nga nag-urugyon agud nga ang amon balay mangin presentable. Sa paghaya kay tatay nga haros masulod sa isa ka bulan, wara gid kami mabudlayi sa gasto. Duro ang nag-amot it bahol nga kantidad. May mga groceries kag kon ano-ano pa. Kanami batyagon nga ang mga tawo nga akon man nabuligan dyan kag handa magbulig sa oras nga ako ang nalisdan. Pero indi gid manigar sa tawo nga may dyan gid nga indi man gid ka balikid. Isara lang ang akon nadumduman, ang hurubaton nga: “Kon may ginpanggas ikaw, sigurado may anihon gid kag sa imong gin-ani may timgas kag may upa man!”
Hasta liwan sa sunod nga pagkitaay natun mga abyan. Kabay nga ang akon istorya nakatugro man it inspirasyon kaninyo.
Balay Sugidanun 