Rugya ako sa Stirling, Scotland, UK, halin kang Setyembre 2012. Ika-lima ko run dya nga agto rugya. Ang una kag ikarwa katong 2003 kag 2005-2006 kang gin-imawan ko ang akun bana sa ana nga PhD programme sa University of Stirling. Kang 2009 nagbalik ako hay akun run turno magtuon kang PhD sa aquaculture, pero mga darwa lang ako ka bulan nagtener para lang sa pagrehistro kag pagpreparar bilang estudyante. Parehas sa akun bana, wara man ako nagtener gid nga padayun rugya hay ang akun research site sa Thailand sa topic nga sustainability of shrimp and tilapia value chains. Gani nga paagto-pabalik ang obra ko. Kang 2011 nagbalik liwat ako rugya pero mga tatlo lang ka bulan. Kag sa kadya nga tyempo, mga lima man ako ka bulan rugya. Sa Pebrero 2013 mabalik liwan ako sa Thailand para mag-obra sa field. Kag magbalik liwat ako rugya pagkatapos kang pira ka bulan.
Manami man nga mag-agto sa iban nga lugar. Ilabi na gid kung lain sa atun nga naman-an nga pagpangabuhi tungod makadugang man sa atun nga naman-an. Ugaring kinahanglan kang baskog nga kasarig sa lawas kag ilabi na gid sa Diyos. Makabukas gid kang atun pamensarun ang realisasyon nga ang kalibutan wara nagalibot lamang sa atun nga kaugalingon. May iban man nga mga tawo sa kalibutan nga ayhan may mas mabug-at nga problema, kag may mga lugar man nga mas malain pa sangsa sa atun lugar.
Sa pihak nga bahin, makita man natun nga duro ang pwede natun matun-an kag posible nga mahimo para sa ikamayad kang atun pangabuhi, personal man ukon sa atun sosyedad. Kun kaisa may mga mayad nga sistema ukon ginawi sa iban nga lugar nga pwede man natun mahimo sa atun lugar, basta i-angay lang sa atun kultura.
Ang sara sa na-nami-an ko rugya amo ang sarakyan publiko, parehas kang bus kag tren. May oras ukon skedyul nga gina-sunod. Ga-ka-urihi man kun kaisa mga lima asta pulo ka minutos pero naga-abot man. Kun kaisa napinsar ko nga andut indi natun mahimo dya sa atun nga lugar? Nga imbes mag-usik tyempo ka hulat mag-agi ang sarakyan nga gusto mo sakyan, ma-agto lang kita sa bus stop sa tyempo nga mag-agi ang sarakyan? Amo dya daad ang manami kag makabulig man sa paglimpyo kang palibot ilabi na gid magmenos ang polusyon halin sa mga sarakyan nga indi magsagi libot-libot para mag-buol kang pasahero.
Ang isara pa amo ang sistema kang mga taxi. Dapat magtawag sa anda call center ukon ang pasahero mag-agto sa taxi stand. Indi mag-pundo ang taxi kun ginatawag mo samtang naga-maneho sa dalan.
May mga ginawi rugya nga daw kanami lang. Parehas abi sa mga pasahero pagsaka sa bus nagahambal kang mayad nga aga, hapon ukon gabii sa drayber, kag nagapasalamat antes manaog. Daw kanami lang kun amo kadya, ginapakita ang pag-pasalamat sa mga tawo nga nagaserbisyo sa publiko. Kag ginapauna gid anay ang pagpanaog kang pasahero antes magsaka ang bag-o nga mga pasahero. May order man sa pagsaka, kun sin-o una kanimo sa bus stop mag-abot amo man una sa pagsaka. Amo dya ginasunod kang mga lokal rugya. Pero may mga estranghero nga daw wara kama-an kari-a ukon wara naga obserbar, gusto nanda mag-una saka sa bus bisan urihi sanda kaabot.
Amo dya ang una ko nga blog sa Balay Sugidanun. Kabay nga imawan ninyo ako sa akun nga paglagaw sa iban nga lugar, kag imaw kita magdiskubre kang mga bagay nga makabulig sa atun ika-ayong lawas sa kalibutan nga dya.
Balay Sugidanun 